Vraag

23 augustus 2022
Profielfoto van Annemieke Wolff
Communicatie-expert

“Casus 3 - Er spelen verschillende dilemma's bij de casus van de familie Farzad. Herken je ze? En vooral, welke oplossingen, tips en suggesties heb jij hierbij?”

Toelichting

Dit is de derde casus die we plaatsen in Vraag & Antwoord. Ook hierbij komen weer diverse dilemma's aan de orde.

Hoe gaan we om met deze dilemma’s? Wat kunnen we doen om deze dilemma’s te verminderen of uit de wereld te helpen? We nodigen jullie uit om vanuit jullie praktijkkennis en ervaringen, ideeën, goede voorbeelden en mogelijke oplossingen daarover met ons te delen. 

Waarom?

Augeo Foundation heeft van VWS de opdracht gekregen om een brede reflectie op de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te organiseren. Het doel is om het gebruik van de meldcode een extra impuls te geven en professionals te helpen deze in de dagelijkse praktijk beter toe te passen. Daartoe houden we in het najaar 15 bijeenkomsten waarin we met een groep professionals uit de praktijk aan de hand van een casus zoeken naar ideeën over ‘hoe om te gaan met de dilemma’s die in de dagelijkse praktijk aan de orde kunnen zijn’. Vervolgens gaan we de casussen, de analyse ervan en de uitkomsten van de bijeenkomsten, oftewel de ‘lessons learned’ en wat je daar mee kan in de praktijk, heel toegankelijk en breed delen met alle professionals die werken met de meldcode.

We leggen hier op ons channel ‘Veiligheid in gezinnen’ graag de eerste casussen voor en nodigen iedereen uit te reageren op de dilemma’s die we hier schetsen. In theorie weten veel professionals hoe te handelen en welke stappen te nemen in casussen als deze. In praktijk blijkt dat minder makkelijk en staan er allerlei dingen in de weg om te handelen.

Fijn als jij, vanuit je praktijkkennis, je ervaringen, ideeen, goede voorbeelden daarover deelt. 

NB. Het is bekend dat scholing over werken met de meldcode voorwaarde is om er ook daadwerkelijk goed mee te kunnen werken. Dit blijkt in de praktijk onvoldoende om de hier besproken dilemma’s uit de weg te ruimen; we zoeken dus andere voorbeelden, manieren en oplossingen.

Motivatie

Casus 3: de Familie Farzad

Deze casus betreft een familie van Iraanse afkomst: Vader en moeder, dochter Laya (16), zoon Ayoub (12).

Beschrijving van de situatie:

  1. Professionals  van het Wijkteam zijn betrokken bij het gezin vanwege de oudste dochter Laya (16). Ze gaat niet naar school, ze hangt veel op straat. Laya maakt deel uit van een groepje hangjongeren waar regelmatig ongeregeldheden rondom zijn, zoals geluidsoverlast en vernieling. Onlangs is ze bij een winkeldiefstal betrapt. Daarvoor is ze gemeld bij VT die haar heeft doorgeleid naar wijkteam.
  2. Het Wijkteam stelt zich ten doel Laya weer naar school te laten gaan. Ouders zijn akkoord met het plan dat zij opstellen.
  3. Na een paar weken in een gesprek met Laya en ouders, zegt Laya dat ze al die aandacht gericht op haar onterecht vindt, want Ayoub is niet zo’n lieverdje als iedereen denkt. ‘Mijn ouders zeggen steeds: het is zo’n lieve jongen. Maar ik heb hem buiten ziet blowen. En dat het niet goed gaat op school heeft ermee te maken dat hij altijd zit te gamen, terwijl hij zegt dat hij huiswerk doet.’ Ze vertelt ook dat er thuis veel ruzie is, want Ayoub denkt de baas te zijn over haar en dat pikt ze mooi niet.
  4. De wijkteamprofessional weet dat Vader een oorlogstrauma heeft. Hij krijgt daarvoor traumabehandeling bij de GGZ (hij gebruikt antipsychotica, dit weet het wijkteam niet). Vader reageert ontkennend op de beschuldiging van Laya aan het adres van Ayoub: ‘met Ayoub gaat alles goed, niet nog meer problemen maken’. De moeder houdt zich wat op de achtergrond. Het is onduidelijk wat zij ervan vindt.

 

Dilemma: juist in de sectoren waar met volwassenen (en minder met kinderen) wordt gewerkt is de bekendheid van de kindcheck gering. Het gebruik van de kindcheck is in álle sectoren erg wisselend.

  • Hoe zorgen we ervoor dat de kindcheck standaard in elke sector goed wordt uitgevoerd?

 

Dilemma: professionals  hebben onvoldoende expertise over wat kan en mag voor het delen van gegevens. Zij weten onvoldoende samen te werken zonder de AVG te schenden.  

  • Hoe zorgen we ervoor dat professionals weten hoe en wanneer zij informatie kunnen delen, intern en met partnerorganisaties, wanneer dat nodig is om tijdig passende hulp te verlenen of in gang te zetten? En hoe zorgen we ervoor dat ze dat ook doen, zonder de AVG te schenden?

 

  1. Tijdens een overleg na een nieuw incident wordt de situatie opnieuw besproken en gewogen. Conclusie van de aanwezigen is dat er een melding bij VT gedaan moet worden. toch besluit men niet te melden. Reden: een melding heeft weinig zin omdat dit gezin toch weer terug overgedragen zal worden aan het wijkteam.

 

Dilemma: professionals melden niet bij VT omdat zij geen meerwaarde zien in de radarfunctie van VT, van mening zijn dat VT deze niet uitvoert, of niet op de hoogte zijn van  de taak van VT (veiligheidsinschatting maken  en de radarfunctie uitvoeren).  

  • Hoe kunnen we dit dilemma verminderen en daarmee de handelingsbekwaamheid van professionals vergroten? 
Profielfoto van Jaap Bakker
ZorgSiem

Hallo Annemieke,

Even los van deze concrete casus snijd ik graag een naastliggend probleem aan. De meldcode is o.a. verplicht van toepassing op de sector 'Justitie.' Tot die sector wordt echter niet gerekend de [sociale] advocatuur. Dit is vanaf dag 1 een weeffout in het systeem rond de Meldcode. Immers: ook [sociaal] advocaten hebben direct en indirect te maken met de gezinnen zoals hier beschreven. Zij achten zich echter heel vaak niet of amper geroepen werkelijk achter het 'juridische deel van het probleem' te kijken naar wat er werkelijk aan mankeert. Sterker nog: advocaten adviseren heel vaak juist contra een echte oplossing. Ze blokkeren vaak ieder gesprek daarover. Zogenaamd met als argument de privacy, maar nog veel vaker omdat advocaten geen zin hebben in samenwerking gericht op een werkelijke [integrale] oplossing van het probleem. Afhouden, remmen, ontkennen en zwijgen zijn voor veel [sociaal] advocaten de corebusiness. Daarmee kunnen ze cliënten makkelijk imponeren en dat is weer fijn voor datzelfde businessmodel.

Wat ik hiermee wil zeggen is: er dient een beweging op gang te komen waarbij ook de [sociaal] advocatuur meer betrokken wordt bij beschermings- en overlegtafels. En dat dient via VWS en de NOvA en de vFAS mede georganiseerd te worden. Via de Meldcode-tour. En via Handreikingen rond art. 5.2.6. WMO2015, bijvoorbeeld.

Ik denk graag verder mee, indien gewenst.

Profielfoto van Hetty Koenraads
Psychiatrisch Maatschappelijk Werker / Equine Assisted Therapist

Ook bij het lezen van deze casus komen vooral in eerste instantie vragen...

1. Wat maakt dat een winkeldiefstal leidt tot een melding bij Veilig Thuis - en niet bij bijvoorbeeld Bureau Halt of jeugdreclassering - mijns inziens hoort deze betrokken te worden.
2. Het wijkteam stelt dat het belangrijk is dat een 16 jarige weer naar school gaat - ouders zijn akkoord. Als het gaat om inzet van hulp is kan iemand vanaf 16 jaar zelf beslissen en doet het akkoord van ouders feitelijk niet ter zake. Wat wil Laya zelf? Ik zou betrokkenheid van leerplicht verwachten.
3. Het feit dat Laya zich opent over de thuissituatie kan gezien worden als een moedige en goede zaak (en kan een teken zijn dat ze zich veilig genoeg voelt) - maar wat zijn de werkelijke consequenties hiervan? Hoe kan dit begrepen worden in de cultuur van dit gezin? Het zou voor mij reden zijn om te onderzoeken of er met het hele gezin gesproken kan worden en wie dan de aangewezen partij(en) is/zijn om dat te doen.
Zou, zoals in mijn scenario VT niet meteen betrokken zijn, maar reclassering en hulpverlening, dan zou dit het moment zijn om de meldcode in acht te nemen. De onttrekkende bewegingen van vader en het zwijgen van moeder zijn begrijpelijk. Het komt aan op opbouwen van vertrouwen en veiligheid middels passende communicatie om een ingang te krijgen rond het feit dat het om meer gaat dan het probleem van Laya.

In de volwassen-GGZ is de kind-check (helaas) nog geen gemeengoed. Wij hebben deze expliciet in onze meldcode opgenomen en voor ons is het een reminder op het moment dat we bij nieuwe cliënten een signaal afgeven in multi-signaal (verwijsindex). Daar horen namelijk niet alleen de kinderen in opgenomen te worden (aangemeld via jeugdhulp), maar ook de kinderen van volwassen cliënten met problematiek waarvan we inschatten dat die gevolgen heeft voor deze kinderen.

Omgang met informatie... en schending AVG. Voor mij komt daarvoor de vraag. Wie is de klant. Een 16-jarige. Als die niet wil dat ouders geïnformeerd of betrokken worden - of als die geen hulp wil - dan houdt het op (tenzij er redenen zijn voor gedwongen hulpverlening).

Als Veilig Thuis automatisch verwijst naar het wijkteam - en dat maakt dat melden bij een volgend incident geen zin heeft volgens betrokkenen, waardoor er niet gemeld wordt - dan zit er iets goed fout in de organisatie. Ik zou minimaal de betrokkenheid verwachten van justitie (politie / reclassering / bureau halt) en school en leerplicht (ervan uitgaande dat deze dame nog leerplichtig is). Er zal goed bekeken moeten worden welke partij het beste de de regie kan pakken - in overleg met Veilig Thuis. Als daar automatische protocollen gaan rollen, dan sla je al snel de plank mis. Wie heeft een goede ingang bij dit gezin? Wie deelt de zorgen en mag daar over spreken?

De functie van Veilig Thuis blijft naar mijn beleving een vage. Naar mijn idee is het vooral van belang dat professionals hun verantwoordelijkheid nemen en Veilig Thuis zien als een baken voor consulatie en expertise. Een veiligheidsoverleg met alle betrokkenen kan mijn inziens veel klaarheid brengen, mits de juiste personen aan tafel zitten en tot heldere afspraken gekomen wordt. Opgevolgd door de instantie die wordt geaccepteerd als regievoerder.

Profielfoto van Ashwien Bachoe
Jeugd en Gezinsbeschermer

Dilemma 1: alle zorgaanbieders één de zelfde veiligheidslijst invul: denk aan de WIK lijst.
Dilemma 2 en 3: Waarom wordt er geen PV opgemaakt door de leerplichtambtenaar m.b.t. haar verzuim.Mogelijk dit ook voor de rechter laten voorkomen, zodat er een JR maatregel wordt opgelegd enz. Daarnaast lees ik dat de zorgen groot zijn, waarom geen beschermingstafel waar er gekeken wordt of de RvdK een onderzoek moet doen voor een eventuele OTS? Maar ook nadrukkelijk bij professionals aangeven dat er altijd een melding gedaan moet worden bij VT.

Profielfoto van Hetty Koenraads
Psychiatrisch Maatschappelijk Werker / Equine Assisted Therapist

Voor mijn gevoel volgen de casussen in een te rap tempo elkaar op. Wil je er echt de tijd voor nemen, dan handel je dat niet in een kwartiertje af...
Ik weet niet of ik daar alleen in ben. Heb serieus op de eerste casus gereageerd en ben nog steeds benieuwd naar reacties in vervolg daarop.