“Casus 2: Welke tips en suggesties voor oplossingen heb jij - vanuit je eigen werkervaring - bij de dilemma's die spelen in de casus van de familie Visser?”
Toelichting
De komende periode plaatsen we in Vraag & Antwoord een aantal casussen waarbij diverse dilemma’s aan de orde komen.
Hoe gaan we om met deze dilemma’s, wat kunnen we doen om deze dilemma’s te verminderen of uit de wereld te helpen? We nodigen jullie uit om alvast vanuit jullie praktijkkennis en ervaringen, ideeën, goede voorbeelden en mogelijke oplossingen daarover met ons te delen.
Waarom?
Augeo Foundation heeft van VWS de opdracht gekregen om een brede reflectie op de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te organiseren. Het doel is om het gebruik van de meldcode een extra impuls te geven en professionals te helpen deze in de dagelijkse praktijk beter toe te passen. Daartoe houden we in het najaar 15 bijeenkomsten waarin we met een groep professionals uit de praktijk aan de hand van een casus zoeken naar ideeën over ‘hoe om te gaan met de dilemma’s die in de dagelijkse praktijk aan de orde kunnen zijn’. Vervolgens gaan we de casussen, de analyse ervan en de uitkomsten van de bijeenkomsten, oftewel de ‘lessons learned’ en wat je daar mee kan in de praktijk, heel toegankelijk en breed delen met alle professionals die werken met de meldcode.
We leggen hier op ons channel ‘Veiligheid in gezinnen’ graag de eerste casussen voor en nodigen iedereen uit te reageren op de dilemma’s die we hier schetsen. In theorie weten veel professionals hoe te handelen en welke stappen te nemen in casussen als deze. In praktijk blijkt dat minder makkelijk en staan er allerlei dingen in de weg om te handelen.
Fijn als jij, vanuit je praktijkkennis, je ervaringen, ideeen, goede voorbeelden daarover deelt.
NB. Het is bekend dat scholing over werken met de meldcode voorwaarde is om er ook daadwerkelijk goed mee te kunnen werken. Dit blijkt in de praktijk onvoldoende om de hier besproken dilemma’s uit de weg te ruimen; we zoeken dus andere voorbeelden, manieren en oplossingen.
Motivatie
Casus 6: De familie Visser
Deze casus betreft een alleenstaande moeder Marijke Visser (22 jaar), haar zoon Wesley van 4 en nieuwe vriend Jan (30 jaar).
Beschrijving van de situatie:
- Marijke Visser heeft een licht verstandelijke beperking, ze werd moeder van Wesley op haar toen ze 18 jaar was. Het is van meet af aan duidelijk bij de JGZ verpleegkundige Janine dat Marijke een verstandelijke beperking heeft. De vader van Wesley is voor de bevalling al vertrokken, Marijke staat er dus alleen voor. Ze kan de zorg voor Wesley net aan, met steun van haar moeder.
- Op het consultatiebureau zijn meerdere gesprekken met Marijke gevoerd over het verzorgen van kinderen, over welke voeding Wesley nodig heeft, over slaapritme, over hygiëne. Marijke hoorde de adviezen aan, maar het lukte niet helemaal om ze op te volgen. Met als gevolg dat Wesley kampt met overgewicht, veel te laat naar bed gaat en slecht slaapt en gebitsproblemen heeft.
Dilemma: er wordt onvoldoende aandacht besteed aan het voorkomen van kindermishandeling.
- Hoe kunnen we ervoor zorgen dat professionals weten welke kinderen een verhoogd risico lopen, dat zij risico’s en beschermende factoren standaard en systemisch in kaart brengen (en daarbij ook andere domeinen betrekken) en vervolgens effectief handelen, zodat de kans op het ontstaan van kindermishandeling vermindert?
Dilemma: signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld worden onvoldoende herkend door professionals. De meldcode wordt daardoor niet gehanteerd.
- Hoe zorgen we ervoor dat professionals signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld vroegtijdig herkennen, m.n. ook verwaarlozing? En dat zij in staat zijn deze signalen te objectiveren naar feiten, vertrouwen hebben in hun eigen handelen en tijdig gaan handelen volgens de stappen van de meldcode?
- Naarmate Wesley groter wordt vertelt Marijke dat ze het moelijker vindt en dat Wesley niet naar haar wil luisteren. In overleg met collega’s schakelt Janine een collega van MEE in, Petra die Marijke ondersteuning biedt. Petra vraagt door op de opvoeding van Wesley. Het is duidelijk dat Marijke dol is op haar zoon en dat ze het beste met hem voor heeft. Desgevraagd vertelt Marijke dat als Wesley stout is, ze hem als straf op het balkon opsluit. Omdat ze dat toch wel een zware straf vindt, verzacht ze dat door hem een zak chips mee te geven. Ook zal haar nieuwe vriend Jan ervoor zorgen dat Wesley niet meer zo makkelijk op de rand van de reling van het balkon kan klimmen door van die plastic platen te plaatsen.
- Marijke is blij met haar nieuwe vriend. Ze vertelt dat hij gebroken heeft met zijn andere gezin, maar dat is de schuld van die ex-vrouw. Die wil niet dat hij zijn kinderen nog ziet, ze weet niet precies waarom en hij wil er niet over praten, dan wordt ie boos.
- Jan is heel lief voor Wesley, hij koopt regelmatig grote cadeaus, brengt hem naar bed en leest hem voor en gaat zelfs dagelijks met hem onder de douche. Ze snapt niet waarom Wesley niets van hem moet hebben, hij is toch echt een lieve vader?
- Petra vraagt advies bij VT. VT adviseert dit te bespreken met Marijke en Jan. Petra geeft aan zich daar niet toe in staat te voelen. Jan is nogal overheersend en snel agressief (hij heeft ruzie in de buurt gehad waarbij hij een ruit heeft ingeslagen van een ander gezin) en dit is wel een heel ingewikkeld gesprek. VT geeft enkele gesprekstips.
Dilemma: professionals voelen onvoldoende zelfvertrouwen om het gesprek met direct betrokkenen te voeren.
- Hoe kunnen we dit dilemma verminderen en ervoor zorgen dat professionals voldoende vertrouwen hebben deze gesprekken te voeren en dat ook daadwerkelijk doen?
Dilemma: volgen en monitoren valt niet onder de standaard werkwijze van de meeste professionals.
- Hoe zorgen we ervoor dat gezinnen die blijvend ondersteuning nodig hebben langdurig worden gevolgd en geholpen? Hoe zorgen we ervoor dat iemand langdurig betrokken blijft zodat de veiligheid op lange termijn gegarandeerd wordt?
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat professionals weten welke kinderen een verhoogd risico lopen, dat zij risico’s en beschermende factoren standaard en systemisch in kaart brengen (en daarbij ook andere domeinen betrekken) en vervolgens effectief handelen, zodat de kans op het ontstaan van kindermishandeling vermindert?
Het probleem zit naar mijn idee niet in dat professionals niet weten welke kinderen een verhoogd risico lopen.
Maar in de aanpak/beschikbare hulp.
Gesprekken over opvoeden/verzorgen slaan niet aan bij LVB. Samen leren, leren in de praktijk situatie.
Uitleggen welke voeding een kind nodig heeft is in iedere fase weer opnieuw nodig bij LVB, er is langdurige begeleiding nodig.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat professionals weten welke kinderen een verhoogd risico lopen, dat zij risico’s en beschermende factoren standaard en systemisch in kaart brengen (en daarbij ook andere domeinen betrekken) en vervolgens effectief handelen, zodat de kans op het ontstaan van kindermishandeling vermindert?
Als je het mij vraagt, gaat het bij start al fout. Als de medewerker merkt dat het moeder niet lukt de adviezen niet op te volgen, mag die zich flink achter de oren krabben. Ik ga er van uit dat het niet opvolgen ontstaat vanuit onvermogen. Waar zit dat onvermogen? De vraag mag gesteld - is de informatie in begrijpelijke vorm gegeven voor iemand met een verstandelijke beperking (de vraag of ze het snappen is niet voldoende). Was de taal begrijpelijk? Het tempo? De hoeveelheid adviezen / aandachtspunten per keer?
En mocht moeder alles juist begrepen hebben, heeft ze dan voldoende in huis (competenties, overzicht, tijd) om het ook uit te voeren. Was het wijs geweest om op dat moment al het netwerk te betrekken. Deze moeder wordt ondersteund door haar moeder - wat als die de adviezen ook mee krijgt? Wie kan er nog meer van steun zijn?
Dus zorgen dat de eerste adviezen aankomen en dat daar iets mee gedaan kan worden, voorkomt al dat het gewicht verder oploopt enzovoort.
Op dat moment mag al de vraag komen, welke ondersteuning deze moeder zou kunnen helpen in haar rol en door wie.
Dan hoeven zaken niet op te lopen, hoeft ze niet uit onmacht haar zoon op te sluiten.
Een goede voorlichting is van belang. Is het kind stout - of hoort het gedrag bij de levensfase? Wie denkt met deze moeder mee over een passende consequentie?
In het vervolg worden een aantal zaken geschetst die mij door hun aanname en invulling weinig zeggen - suggestief geformuleerd. Dan is Veilig Thuis helemaal nog niet aan de orde wat mij betreft.
Mocht het zo zijn dat moeder hulp / gesprekken af houdt, terwijl er twijfels zijn over haar mogelijkheden - dan zou ik in overleg met de huisarts kijken wat we mogelijk is.
En wat in de houding van de huidige aanpak wordt als bedreigend ervaren... Wie heeft een ingang? Ik sluit me aan bij een van de reacties dat het opbouwen van een vertrouwensvolle relatie van belang is - waarin deze vrouw begrip en steun voelt. Ze doet de dingen naar haar beste kunnen.
Binnen mogen komen, vertrouwen en horen hoe zaken er aan toe gaan - dat is de basis van objectieve signalering.
Hoe kunnen we dit dilemma verminderen en ervoor zorgen dat professionals voldoende vertrouwen hebben deze gesprekken te voeren en dat ook daadwerkelijk doen?
Goede scholing - en zaken klein en simpel houden. In de kiem aanpakken, zonder meteen te zwaaien met labels als verwaarlozing of kindermishandeling. Deze jonge moeder mist gewoon informatie, ervaring, helpende handen en iemand waar ze dingen van kan leren.
Hoe zorgen we ervoor dat gezinnen die blijvend ondersteuning nodig hebben langdurig worden gevolgd en geholpen? Hoe zorgen we ervoor dat iemand langdurig betrokken blijft zodat de veiligheid op lange termijn gegarandeerd wordt?
Stoppen met ons bekrompen betalingssysteem waar telkens voor een half jaar of een jaar een ticket gevraagd moet worden. Klanten waarvan bekend is dat ze een soort van levensloop begeleiding nodig kunnen hebben (zoals mensen met autisme of een LVB) makkelijk en flexibel toegang geven tot hulp. Zo veel als nodig, zo weinig als mogelijk. De vraag beweegt mee met fases. Houdt een vinger aan de pols en spring bij als er zaken zijn die om iets extra's vragen. Wees als het ware die betrokken nimmer aflatende buur (als die in het netwerk niet te vinden is).
* Hoe kunnen we ervoor zorgen dat professionals weten welke kinderen een verhoogd risico lopen, dat zij risico’s en beschermende factoren standaard en systemisch in kaart brengen (en daarbij ook andere domeinen betrekken) en vervolgens effectief handelen, zodat de kans op het ontstaan van kindermishandeling vermindert?: Integrale samenwerking verbeteren.
* Hoe zorgen we ervoor dat professionals signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld vroegtijdig herkennen, m.n. ook verwaarlozing? En dat zij in staat zijn deze signalen te objectiveren naar feiten, vertrouwen hebben in hun eigen handelen en tijdig gaan handelen volgens de stappen van de meldcode?: Het blijft belangrijk dat alle professionals die met kinderen werken regelmatig (bij)geschoold worden over kindermishandeling en de meldcode want het is helaas een feit dat het te vaak niet wordt opgemerkt. In zo'n (bij)scholing moet minimaal het herkennen van risico's, het herkennen van signalen als de meldcode aan bod komen.
* Hoe kunnen we dit dilemma verminderen en ervoor zorgen dat professionals voldoende vertrouwen hebben deze gesprekken te voeren en dat ook daadwerkelijk doen?: De professionals in de frequente (bij)scholingen laten oefenen en zorgen voor een veilig werkklimaat waarin collega's elkaar ondersteunen bij lastige taken.
* Hoe zorgen we ervoor dat professionals signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld vroegtijdig herkennen, m.n. ook verwaarlozing? En dat zij in staat zijn deze signalen te objectiveren naar feiten, vertrouwen hebben in hun eigen handelen en tijdig gaan handelen volgens de stappen van de meldcode?: Persoonlijk vind ik verwaarlozing een heel abstract begrip. Ik merk in mijn werk dat die term verschillend wordt uitgelegd én kom er soms met de meldcode niet helemaal aan uit om hierin overeenstemming te bereiken met mijn collega's e/o Veilig Thuis. Wat valt onder verwaarlozing?
Ik geloof erg in integrale samenwerking waarin diverse professionals gebruik maken van elkaars expertise en elkaar ondersteunen in dek- en daadkracht.
Ik vind de casus eerlijk gezegd niet zo sterk omdat het hier m.i. al misgaat vanaf het moment dat bekend werd dat iemand te maken heeft met LVB. Als bij een jonge vrouw LVB wordt vastgesteld kun je weten dat die een keer vruchtbaar wordt en dus moeder kan worden. Laat het dan tenminste wel een geplande zwangerschap zijn (#NuNietZwanger)
P.s.: de huidige officiële term voor een verpleegkundige in de JGZ is Jeugdverpleegkundige ;-)
Wat een interessante casus! Omdat er bij Marijke sprake is van een LVB is het in de basis natuurlijk belangrijk om goed bij haar aan te sluiten. Hierbij kun je nagaan wat zij zelf goed kan, maar ook waar zij ondersteuning bij nodig heeft. Bijvoorbeeld: de adviezen die gegeven worden door het consultatiebureau worden niet allemaal opgevolgd. Dit kan het gevolg zijn van onbegrijpelijke en/of te veel informatie in één keer. Mogelijk dat Marijke hier ondersteuning bij kan gebruiken. Dit staat dan nog los van het gebruik van de meldcode.
In deze casus is het al bekend dat er sprake is van een LVB, dit is echter niet altijd het geval. Speciaal voor het herkennen van en werken met mensen met een LVB heeft het Landelijk Kenniscentrum LVB de Toolkit Blik op LVB en de E-learning Zie jij het, die LVB? ontwikkeld. De tools en e-learning zijn interessant voor professionals die werken in het sociaal domein, de zorg, het onderwijs, bij gemeenten etc.
Ik denk dat het in dit soort casussen heel belangrijk is om een gezin echt te leren kennen en een vertrouwensband op te bouwen. Dat maakt het gemakkelijker om het gesprek aan te gaan met ze over de ontwikkeling van het kind en veiligheid. het is geen onwil, maar onkunde. Vanuit vertrouwen laat iemand zich sneller helpen, is mijn ervaring. vanuit het Buurtteam (in Utrecht) kunnen wij doen wat nodig is, dus ook wat langer in gezinnen blijven, indien nodig. Wel zou ik altijd proberen iemand uit het netwerk erbij te betrekken en/of samenwerkingspartners uit het voorveld (vrijwilligersorganisaties), die dit over kan/kunnen nemen. Dat neemt soms best wat tijd in beslag , maar is uiteindelijk vaak heel helpend.
A) geweldloze communicatie trainen.
B) monitor het kind middels kindgesprekken. Train kindgesprekken op oa intiem terreur. Lever zorg aan ouders
TAv dilemma waarbij onvoldoende aandacht voor het voorkomen van kindermishandeling: Scholing van CB- artsen en vpk. Nu van af 4jaar niet meer naar CB dan naar lagere school, wordt het kind minder frequent gezien> misschien speciaal onderwijs. Warme overdracht van casuistiek waarbij hoge attentie wordt geboden en Meldcode gebruiken.
Tav dilemma hoe we ervoor zorgen dat professionals signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld vroegtijdig erkennen. Bij het lezen van deze casus gaan er bij mij veel alarmbellen af. Ik zou met Veilig thuis bellen gezien alle signalen, kindermishandeling/ verwaarlozing door overvoeding/ verkeerde voeding. het niet kunnen omgaan door LVB mevrouw met opgroeiend kind. Het verhaal van Marijke over het naarbad en naar bed gaan ritueel van haar zoon met vriend..... Het aankopen van grote kado's ( grooming??) door vriend.
Je niet weet wat er in het andere gezin gebeurd is en er ook daar kinderen bij betrokken zijn. Het gedrag van dhr met een kort lontje als hem iets niet zint.... Zou in ieder geval een veiligheidsplan maken en mevrouw toch meer info / tools geven als ze dit begrijpt over opgroeiende kinderen en haar taken en verantwoordelijkheden hierin. Misschien toch een externe in zetten die voor het kind opkomt. (mentor ofzo) als mevrouw niet in staat is tot opvoeden
Tav dilemma dat professionals voldoende vertrouwen hebben in het voeren van gesprekken. In deze casus lijkt het mij verstandig dat Petra dit niet alleen doet, maar met een andere collega. Dit ivm haar veiligheid ( gedrag van Jan) en als medegespreksvoerder met gesprekstechniek-skills zodat je van elkaar kunt leren.
Tav dilemma Dat gezinnen blijvend ondersteuning krijgen en langdurig gevolgd en geholpen worden: Veiligheidsplan maken en er bovenop zitten en indien dit niet lukt misschein toch gezag bij iemand anders leggen van het kind niet bij de moeder. Zij is niet bij machtte om het te doen met haar LVB
1) professionals vertrouwen geven, is oefenen met een collega van veilig thuis of de JGZ verpleegkundige. Ik zou het gesprek niet thuis voeren maar op het consultatie bureau. Een neurale omgeving met inseinen receptie mocht het gesprek toch verhit worden. Gesprek ook met een andere medewerker erbij. liefst een bekende van moeder,
2) ik zou met moeder overleggen of ook school betrokken kan worden. Misschien heeft de leerkracht andere tips voor moeder als Wesley boos wordt. Verder zou ik moeder wel uitleg geven dat Wesley niet met de vriend van moeder onder de douche wil omdat hij een eigen "ik" heeft. Op de leeftijd van Wesley is dat heel normaal, dat benadrukken bij moeder. Niet meteen nadruk op leggen wat niet goed is hieraan. Moeder wil graag goed doen. Verder wel benadrukken dat moeder wel mag overleggen met nieuwe vriend maar dat deze geen gezag heeft. Beslissingen worden gemaakt in belang van Wesley en moeder, niet voor de nieuwe vriend. Daarbij proberen te polsen of zij ook veranderingen merkt in haar relatie met Wesley.
Vanuit de JGZ kan het register van de VIR gebruikt worden, maar mijn ervaring, vanuit het ziekenhuis is dat register nog weinig bekend is en niet gebruikt wordt.
JGZ ziet Wesley minder nu hij 4 is maar kunnen nog steeds bemoeizorg leveren.
Aanvullend wil ik deze link (vandaag in mijn inbox) graag delen - omdat die behulpzaam is bij het leren aansluiten bij waar de cliënt is: https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/clientgroepen/verstandelijke-beperking/aansluiten-in-begeleiding-waar-zit-iemand-emotioneel